Ustawodawca w art. 59ih ustawy z dnia 19 sierpnia 2011r. o usługach płatniczych uregulował kwestię prowadzenia podstawowych rachunków płatniczych. Implementując dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/92/UE z dnia 23 lipca 2014r. i rozwiązał problem poprzez ustawę z dnia 30 listopada 2016r. o zmianie ustawy wyżej wskazanej oraz zmianie niektórych ustaw. W oparciu o wskazane przepisy podmioty rynku finansowego, które oferują rachunki płatnicze dla klientów zobligowane zostały do wprowadzenia do swojej oferty świadczenia usług podstawowego rachunku płatniczego.
Te rozwiązania stanowią odpowiedź na liczne skargi klientów w przedmiocie władczej zmiany wysokości opłat i prowizji pobieranych od klientów posiadających rachunek w danym banku. Z uwagi na fakt, że opłaty są wysokie i znacznie obciążają portfel klienta w braku innych rozwiązań, klient zmuszony był do korzystania z takich rachunków. W szczególności dotyczy klientów będących w trudnej sytuacji materialnej pobierających np. niską emeryturę, lub rentę, co przekłada się na obciążenie budżetu domowego.
Uprawnionymi do założenia podstawowego rachunku płatniczego są wyłącznie osoby fizyczne posiadające status konsumenta, które składając wniosek nie posiada innego rachunku płatniczego. Co ważne nie ma w przepisach żadnych obostrzeń co do kwestii karencji. Stąd należy wysnuć wniosek, że założenie podstawowego rachunku płatniczego na wniosek dokonać można natychmiast po zamknięciu dotychczasowego odpłatnego rachunku bankowego. Kompletny wniosek o założenie podstawowego rachunku płatniczego rozpoznawany jest w terminie do 10 dni i w tym terminie następuje zawarcie umowy. Podobnie jest w przypadku wniosku złożonego za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Odmowa nastąpić może, gdy klient prowadzi działalność gospodarczą, posiada rachunek płatniczy w innym banku, konsument nie podpisał umowy w terminie, nie posiada adresu zamieszkania na terytorium Polski, wpisany jest na listę ostrzeżeń KNF.
W ramach podstawowego rachunku płatniczego przewidziany jest limit operacji na rachunku:
Banki mogą proponować inne limity i inne usługi i to bezpłatnie w ramach tego podstawowego rachunku płatniczego. O dodatkowe nieodpłatne usługi należy zapytać w banku, z którym zawarliśmy umowę o prowadzenie podstawowego rachunku płatniczego.